نقش آموزش عالی فرامرزی در پویایی و مهاجرت نیروی انسانی متخصص

هدف پژوهش حاضر، دریافت و فهم تجارب اساتید از تحصیل در کشورهای خارجی است؛ اینکه چه پتانسیل‌ها و ظرفیت‌هایی آن‌ها را به ماندن، ترغیب می‌نمود. تا بر این اساس، عوامل دافعه در کشور مبدأ نیز که موجب مهاجرت آن‌ها می‌شود، شناسایی گردد. به‌منظور نیل به این هدف، از رویکرد کیفی مبتنی بر مطالعه پدیدارشناسانه با اساتید دانشگاه کردستان استفاده شد که از این جامعه، 7 استاد دانشگاه، بر اساس روش نمونه‌گیری هدفمند (دارای تحصیلات خارجه) انتخاب شدند. به‌منظور جمع‌آوری داده‌ها نیز از مصاحبه عمیق و برای تحلیل آن‌ها از روش تحلیل تم مبتنی بر کدگذاری باز استفاده شد که درمجموع 4 تم یا طبقه کلی که دربردارنده 13 مقوله فرعی‌تر بود استخراج شد. یافته‌ها نشان داد آنچه موجبات مهاجرت را فراهم می‌آورد: نبود بسترهای تحقیقاتی، تنش‌های سیاسی، استانداردهای اقتصادی، و جوّ سازمانی است. با استناد بر تجارب مشارکت‌کنندگان در پژوهش، تعهدات و تعلقات اجتماعی (تعهدات اخلاقی به خانواده و دوستان، حس میهن‌پرستی)، مشخصه‌های فرهنگی و جمعیتی کشور میزبان (تنوع نژادی و بعضاً نژادپرستی به دلیل سابقه‌ی طولانی مهاجرپذیری آن‌ها)؛ و علایق فردی (رضایت درونی) عواملی بودند که تصمیم به بازگشت را در آن‌ها ایجاد می‌نمود. بنابراین، فراهم کردن بستر مناسب برای تحکیم پیوندهای علمی و دانشگاهی و از انزوا خارج کردن مؤسسات دانشگاهی کشور، تسهیل روند مهاجرت ایرانیان متخصص مقیم خارج از کشور به داخل کشور و تحلیل عمیق و مستمر نیازها و نظرات استادان و متخصصان می‌تواند در راستای کند کردن مهاجرت و معکوس کردن روند آن بسیار کارگشا باشد.